GRAMY MONODRAMY!
„OD PRZODU I OD TYŁU”
wykonanie – MATEUSZ NOWAK
reżyseria – STANISŁAW MIEDZIEWSKI
30 stycznia (piątek) 2026
godz. 19.00
wstęp 35 zł (bilety dostępne od 27.11.2026)
Dom Kultury, ul. Kościuszki 49, Piaseczno
Dla widzów od 16 r.ż.
„Błagam nie gniewać Rosji! Handel z nią jest najkorzystniejszy!”
„Zerwanie z Rosją podkopuje moją karierę.”
„Polska ma wystawić dwanaście tysięcy wojska.”
To tylko niektóre wyimki ze scenariusza monodramu „Od przodu i od tyłu” w wykonaniu Mateusz Nowaka, w reżyserii
Stanisława Miedziewskiego.
Spektakl grany od 2014, po raz kolejny nabiera, jakże bolesnej, aktualności. Teatralna biografia Juliana Ursyna Niemcewicza, polskiego poety, uczestnika Sejmu Czteroletniego, świadka uchwalenia Konstytucji 3 Maja i Targowicy. Tragikomiczny maraton przez drugą połowę XVIII wieku w Polsce. Makabryczny i groteskowy portret naszych przywar, słabości, uciech, ambicji i żądz. Czy historia jest nauczycielką życia?
„OD PRZODU I OD TYŁU” scenariusz inspirowany niedoszłą rozprawą doktorską „Niemcewicz od przodu i tyłu” Karola Zbyszewskiego, powieściami „Casanova” Jerzego Żurka i „Iksowie” Gyorgy Spiro oraz kazaniami Piotra – Stanisław Miedziewski i Mateusz Nowak
reżyseria – Stanisław Miedziewski
wykonanie – Mateusz Nowak
kostium – Magdalena Franczak
światło – Marcin ‘Kabat’ Kowalczuk
czas trwania – 70 min
Spektakl powstał w ramach Stypendium Prezydenta Miasta Lublin
WYBRANA RECENZJA
„Spektakl Mateusza Nowaka (…) to przejmujący, piekielnie aktualny Polaków portret własny.
Książkę napisał w XX wieku Karol Zbyszewski. Wychłostał w niej marionetkowego króla
Stanisława Augusta Poniatowskiego, obżarstwo i pijaństwo magnatów, pazerność i
rozwiązłość purpuratów, wreszcie posłów sejmowych, zachłannie walczących o powiększanie
majątku. Mateusz Nowak w ciągu 60 minut popisowego aktorstwa zagrał kilkadziesiąt
postaci, zaczynając od słów „stara k*** nareszcie umarła” i dnia śmierci carycy Katarzyny,
a następnie monologu z powieści Jerzego Żurka „Casanova”, w którym bohater nie może
odbyć stosunku z carycą. Turpistyczne opisy przyrodzenia carycy, niemoc, strach, XVIII
wieczna rozwiązłość w pigułce – na widowni robi się nieswojo. A Mateusz Nowak idzie za
ciosem. Z minuty na minutę okazuje się, że kolejne postaci przedstawiane przez aktora jak
żywo przypominają współczesnych władców dzisiejszej Polski. Prezesów, ministrów,
rzeczników, kochanków i kochanki. Robi się groteskowo, zjadliwie, przejmująco, do bólu.
Nowak gra w kostiumie, który sam w sobie mówi ze sceny. To wpół strój koronacyjny
Stanisława Augusta Poniatowskiego, wpół suknia carycy. Brawo Magdalena Franczak.
Ogrywa kostium na wiele sposobów, zmienia głos, recytuje, rapuje, opowiada, szepcze.
Wysmakowany gest plus niezwykle plastyczna mimika – dają pierwszorzędną, teatralną
całość. Oglądamy klęskę Rzeczypospolitej, którą jej mieszkańcy sami sobie zafundowali.
Klęskę barwną, do końca zapatrzoną w złotą wolność. Mateusz Nowak zamienia teatr w
lekcję politycznej anatomii. Tnie skalpelem chore tkanki, pokazując groteskowy Polaków
portret własny. W tym portrecie boleśnie odbija się polityczne dziś. Wystarczy jedno cięcie
skalpelem, by na wierzch wylała się ropa. To dojrzały spektakl. Precyzyjnie wyreżyserowany
przez Stanisława Miedziewskiego. Kiedy już otrząśniemy się po ostrych scenach, widzimy ile
w nim miłości do Polski.”
Waldemar Sulisz, Dziennik Wschodni
NAGRODY
- Nagroda za najlepsze przedstawienie festiwalu na 12. Ogólnopolskim Przeglądzie Monodramu Współczesnego w Warszawie, 2014
- Nagroda Indywidualna Bogusława Kierca na 48. Międzynarodowych Wrocławskich Spotkaniach Teatrów Jednego Aktora, 2014
- Nagroda Wrocławskiego Towarzystwa Przyjaciół Teatru na 48. Międzynarodowych Wrocławskich Spotkaniach Teatrów Jednego Aktora, 2014
- Nagroda Publiczności na 29. Toruńskich Spotkaniach Teatrów Jednego Aktora, 2014
- Grand Prix na 7. Przeglądzie Monodramów „42-200 Monodram” w Częstochowie, 2014
6. Grand Prix na 3. Ogólnopolskich Spotkaniach Teatrów Jednego Aktora SOLO w Olsztynie, 2015 - Tytuł STRZAŁY 2014 – WYDARZENIE KULTURY w plebiscycie czytelników i czytelniczek Gazety Wyborczej Lublin, 2015
8. Nominacja do Nagrody Artystycznej Miasta Lublin, 2015
9. Nagroda za kreację aktorską na 42. Tyskich Spotkaniach Teatralnych, 2015
10. Grand Prix na 11. Ogólnopolskim Festiwalu Teatrów Niewielkich w Lublinie, 2015
11. Grand Prix za kreację aktorską na 17. Ogólnopolskim Festiwalu Sztuk Autorskich i Adaptacji „Windowisko” w Gdańsku, 2015
12. Nagroda Jury dla Najlepszego Aktora na 17. Festiwalu Teatrów Niezależnych „Garderoba Białołęki” w Warszawie, 2015 - Nagroda dla spektaklu od Loży Teatrów Białołęckich na 17. Festiwalu Teatrów Niezależnych „Garderoba Białołęki” w Warszawie, 2015
- Tytuł „Człowiek roku 2015” w kategorii KULTURA w plebiscycie czytelników i czytelniczek Dziennika Wschodniego, 2015
15. Nagroda „Best Young Artist” na 13. Międzynarodowym Festiwalu Teatralnym „Saint Muse” w Ulan Bator, Mongolia, 2016
26. Nagroda dla najlepszego aktora na 13. Międzynarodowym Festiwalu Monodramu „Albamono” w Korce, Albania, 2016
17. Special Acknowledgement na 10. Międzynarodowym Festiwalu Monodramu „Thespis” w Kiel, Niemcy, 2016
18. Nagroda dla najlepszego aktora na 9. Międzynarodowym Festiwalu Monodramu „MonoAKT” w Peja, Kosowo, 2017
19. Nagroda Dyrektorów Międzynarodowych Festiwali na 12. Międzynarodowym Festiwalu Monospektakli „Atspindys” w Wisaginas, Litwa, 2017
20. Nagroda w dziedzinie monodramu na 33. Międzynarodowym Festiwalu Teatralnym „Melpomena Tavryy” w Chersoniu, Ukraina, 2018
21. Nagroda dla najlepszego aktora na 20. Międzynarodowym Festiwalu Monodramów Bitola, Macedonia, 2018
22. Nagroda „Best Acting” na 10. Międzynarodowym Festiwalu Młodego Teatru „Żywe Twarze” w Tiumeniu, Rosja, 2018
23. Nagroda Dyrektora Festiwalu Marka Mazurkiewicza na 25. Festiwalu „Zderzenie Teatrów” w Kłodzku, 2019
24. Nagroda Publiczności na 12. Ogólnopolskim Festiwalu Monodramów i Teatrów Małych Form „Bamberka” w Gorzowie Wielkopolskim, 2020
25. Nagroda Organizatorów na 34. Międzynarodowym Festiwalu Teatralnego w Koprivnice, Czechy, 2021
26. Nagroda dla najlepszego aktora na 8. Międzynarodowym Festiwalu Teatralnym „Crossroads” w Druskiennikach, Litwa, 2022
Mateusz Nowak (1986) – monodramista, animator i menager kultury, instruktor teatralny. Prezes Polskiego Ośrodka Międzynarodowego Instytutu Teatralnego /ITI/. Dyrektor Artystyczny Festiwalu „Teatr w Remizie” w Helu. Od premiery swojego debiutanckiego monodramu „teatralność” w 2011, jest najczęściej występującym i nagradzanym zagranicą polskim wykonawcą tej formy teatralnej. W ciągu 14 lat swoje monodramy – „teatralność”, „Od przodu i od tyłu” i „Żertwa” i „Pan Tadeusz” – wszystkie w reżyserii Stanisława Miedziewskiego – zagrał ponad 300 razy w tym ponad 60 razy za granicą, w 20 krajach na 4 kontynentach: Albania, Armenia, Austria, Białoruś, Cypr, Czechy, Kosowo, Kuwejt, Litwa, Macedonia, Mołdawia, Mongolia, Niemcy, Republika Południowej Afryki, Rosja, Słowacja, Stany Zjednoczone, Turcja, Wielka Brytania, Ukraina. Za swoje spektakle zdobył 33 nagrody, w tym 12 na festiwalach międzynarodowych (Albania, Czechy, Kosowo, Litwa, Macedonia, Mongolia, Niemcy, Rosja, Ukraina). Jako jedyny polski monodramista prezentował swoje spektakle na festiwalach w Kuwejcie i Republice Południowej Afryki. Obok Birute Mar, Aleksandra Rubinovasa i Pipa Uttona prezentował sztukę monodramu podczas obchodów Europejskiej Stolicy Kultury – Pafos 2017 (Cypr). Laury w Polsce zdobywał na festiwalach w Częstochowie, Gdańsku, Gorzowie Wielkopolskim, Kłodzku, Lublinie, Olsztynie, Tychach, Warszawie, Wrocławiu. Nagradzany zarówno przez dziennikarzy, jury i publiczność. Laureat Złotego Medalu z okazji 20-lecia Międzynarodowego Festiwalu Teatrów Jednoosobowych „Armmono” w Erywaniu (Armenia).Jest jedynym do tej pory laureatem spoza Chin i Mongolii nagrody „Best Young Artist” przyznawanej podczas jury Międzynarodowego Festiwalu Teatralnego „Saint Muse” w Ulan Bator (Monoglia).
W latach 2011-2022 kurator i producent projektów pod marką „T1A” (Teatr Jednego Aktora/Teatr Jednej Aktorki). W latach 2022-2025 kurator cyklu „Mono w Instytucie” w Instytucie Teatralnym w Warszawie. Na stałe współpracuje z Teatrem Rondo w Słupsku oraz tamtejszym Festiwalem „Sam na scenie”. W ostatnich latach współtworzy trójmiejską markę „MONOTEATR” (Fundacja Theatrum Gedanense, Teatr w Oknie) oraz Toruńskie Spotkania Teatrów Jednego Aktora (Teatr Baj Pomorski). Współpracuje również z Divadlo Kontra (Spisska Nowa Wieś, Słowacja), Pip Utton Theatre Company (Londyn, Wielka Brytania) i Teatrem w Koszyku (Lwów, Ukraina) oraz z ITI MONODRAMA FORUM – sekcją monodramu Międzynarodowego Instytutu Teatralnego. Artystycznie wspiera działania Fundacji Doswied z Lublina. Od 2025 roku związany z Centrum Kultury w Piasecznie m.in. jako kurator wydarzeń teatralnych. Juror festiwali teatralnych i konkursów recytatorskich.
Jest jednym z bohaterów książki „166 monodramów” Tomasza Miłkowskiego (Wrocław, 2016). Artykuły nad temat jego twórczości ukazywały się na łamach prasy niemieckiej, litewskiej, słowackiej i ukraińskiej oraz polskim miesięczniku „Teatr” i in.
Odznaczony Brązowym Krzyżem Zasługi i Odznaką Honorową „Zasłużony dla Kultury Polskiej” oraz Medalem 700-lecia Miasta Lublin i Medalem Pamiątkowym Województwa Lubelskiego. Laureat nagród Marszałka Województwa Lubelskiego, Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu oraz Prezydenta Miasta Lublin. Stypendysta Marszałka Województwa Lubelskiego, Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego i Prezydenta Miasta Lublin. Kilkukrotny Beneficjent Programu „Kultura Polska na Świecie” Instytutu Adama Mickiewicza. Sześciokrotnie nominowany do Nagrody Artystycznej Miasta Lublin.
Od kilkunastu lat z powodzeniem realizuje się jako instruktor teatralny sztuki żywego słowa – recytacji. Sam jako recytator był aktywny w latach 1997-2013. Laureat kilkudziesięciu indywidualnych nagród recytatorskich i siedmiu nagród instruktorskich. Jego podopieczne i podopieczni są laureatami około 150 nagród na ogólnopolskich i międzynarodowych konkursach recytatorskich. Jest również kuratorem wielu cykli i wydarzeń literackich, sam często zajmuje się czytaniem tekstów podczas spotkań autorskich. Prowadzi również spotkania i sesje warsztatowe z zakresu monodramu. Wykonuje solowe programy literackie. Mieszka w Lublinie.
Wydarzenie na FB: www.facebook.com/events/1199814264810045/
